Mexiko is een van die lande in die wêreld met die grootste etniese diversiteit, menslike konglomerate met 'n taalkundige, geestelike, kulturele, gastronomiese en ander erfenis wat die Mexikaanse nasie verryk.
Ons nooi u uit om te leer oor die besonderhede van die belangrikste inheemse groepe en volke van Mexiko, tydens 'n interessante toer deur hul habitat, gebruike, tradisies en legendes.
1. Nahuas
Die groep Nahua-mense lei die inheemse Meksikaanse etniese groepe in bevolking met 2,45 miljoen inwoners.
Hulle is Asteke genoem deur die Spaanse en het die Nahuatl-taal gemeen. Antropoloë wys daarop dat hulle 7 volke van dieselfde nasie gevorm het: Asteke (Mexica), Xochimilcas, Tepanecas, Chalcas, Tlahuicas, Acolhuas en Tlaxcalans.
Voor die aankoms van die Spanjaarde was hulle 'n kragtige konglomeraat in die Vallei van Mexiko met 'n indrukwekkende oorlogsvoering, sosiale en ekonomiese invloed.
Hul huidige gemeenskappe woon in die suide van die DF, veral in die Milpa Alta-afvaardiging en in enklawe van die deelstate Mexiko, Puebla, Morelos, Tlaxcala, Hidalgo, Veracruz, Oaxaca en Guerrero.
Nahuatl is die inheemse taal met die grootste invloed op Mexikaanse Spaans. Die selfstandige naamwoorde tamatie, komaal, avokado, guacamole, sjokolade, atool, esquite, mezcal en jícara, is van Nahua-oorsprong. Die woorde achichincle, tianguis, cuate, strooi, vlieër, mielies en apapachar kom ook uit die Nahua.
In 2014 is die toneelstuk Xochicuicatl cuecuechtli, die eerste opera in die Nahuatl-taal, in première in Mexikostad. Dit is gebaseer op die gelyknamige gedig met dieselfde naam wat Bernardino de Sahagún in sy versameling Mexikaanse liedjies saamgestel het.
Tradisies en gebruike van die Nahuas
Die belangrikste seremonies word gevier op die wintersonstilstand, in Carnival, op die dag van die dooies en by geleentheid van plant en oes.
Hulle fundamentele ruimte vir ekonomiese uitruil en sosiale interaksie was die tianguis, die straatmark wat hulle in Mexikaanse dorpe en stede gevestig het.
Sy skildery is een van die bekendste in Mexiko wat op amate papier, hout en keramiek gemaak is.
Die konsep van die familie van die Nahuas strek veel verder as die familiekern en om ongetroud en weduwee te wees, word nie goed geag nie.
2. Maya's
Elke kroniek of monografie van die inheemse volke van Mexiko gee die Maya's 'n besondere belang vanweë die wonderlike kultuur wat hulle in Meso-Amerika geskep het.
Hierdie beskawing het 4 millennia gelede in Guatemala, in die huidige Mexikaanse deelstate Yucatán, Campeche, Quintana Roo, Tabasco en Chiapas, en in die gebiede Belize, Honduras en El Salvador ontwikkel.
Hulle het 'n kerntaal en 'n groot aantal variante, waarvan die belangrikste die Yucatec Maya of Peninsular Maya is.
Hulle direkte afstammelinge het 'n huidige bevolking van 1,48 miljoen inheemse inwoners in Mexiko wat in die deelstate van die Yucatan-skiereiland woon.
Die eerste Maya's het vanaf El Petén (Guatemala) in Mexiko aangekom en hulle in Bacalar (Quintana Roo) gevestig. Sommige van die woorde wat die Maya's aan die Spanjaarde gegee het, is kakao, cenote, chamaco, cachito en patatús.
Onder die name van inheemse volke van die wêreld word die Maya's uitgespreek met bewondering vir hul gevorderde kultuur in argitektuur, kuns, wiskunde en sterrekunde.
Die Maya's was waarskynlik die eerste mense van die mensdom wat die begrip nul in wiskunde verstaan het.
Tradisies en gebruike van die Maya's
Sy opmerklike argitektuur en kuns het neerslag gevind in piramides, tempels en stelae met eksplisiete boodskappe en allegorieë op plekke soos Chichén Itzá, Palenque, Uxmal, Tulum en Cobá.
Die verfyning van sy kalender en sy presiese sterrekundige rekords is verstommend.
Sy tradisies sluit in die Maya-balspel en die aanbidding van cenotes as goddelike watermassas. Hulle het menslike offers geoefen omdat hulle geglo het dat hulle die gode behaag en voed.
Een van sy belangrikste Maya-seremonies is die Xukulen, gewy aan Ajaw, die skeppergod van die heelal.
3. Zapotecs
Hulle vorm die derde Mexikaanse inheemse stad in bevolking met 778 duisend inwoners wat in die deelstaat Oaxaca gekonsentreer is, met ook kleiner gemeenskappe in buurstate.
Die belangrikste Zapotec-enklawes is in die Oaxaca-vallei, die Zapotec Sierra en die landengte van Tehuantepec.
Die naam "Zapotec" kom van die Nahuatl-woord "tzapotēcatl", wat die Mexica gebruik het om hulle te definieer as die "inwoners van die plek van die zapote".
Die Zapotec-taal het baie variante en behoort tot die Ottomaanse taalfamilie.
Die bekendste Zapotec is die "Benemérito de las Américas", Benito Juárez.
Die oorspronklike Zapotecs het politeïsme beoefen en die hooflede van hul Olympus was Coquihani, god van die son en die lug, en Cocijo, god van reën. Hulle aanbid ook 'n anonieme figuur in die vorm van 'n vlermuis-jaguar wat glo die godheid van lewe en dood is, in die styl van die vlermuisgod Camazotz in die Maya-godsdiens.
Die Zapotecs het 'n epigrafiese skryfstelsel ontwikkel rondom 400 vC, een wat hoofsaaklik verband hou met staatsmag. Die belangrikste politieke sentrum van Zapotec was Monte Albán.
Tradisies en gebruike van die Zapotecs
Die Zapotec-kultuur het die Dag van die Dood sy mistieke strekking gegee van die ontmoeting van twee wêrelde wat Mexiko tans het.
La Guelaguetza is die belangrikste viering en een van die kleurrykste in Mexiko wat dans en musiek betref.
Die sentrale fees van Guelaguetza vind plaas op die Cerro del Fortín, in die stad Oaxaca, met die deelname van afvaardigings uit alle streke van die staat.
'N Ander Zapotec-tradisie is die Night of Candles om die beskermhere van stede, dorpe en buurte te aanbid.
4. Mixtec
Die Mixtecs verteenwoordig die vierde Mexikaanse inheemse bevolking met 727 duisend inheemse bevolking. Die historiese geografiese ruimte was die Mixteca, 'n gebied in die suide van Mexiko wat gedeel word deur die state Puebla, Guerrero en Oaxaca.
Dit is een van die Mexikaanse Amerikaanse dorpe met die oudste spore, soveel so dat dit die begin van die koringverbouing voorafgaan.
Die Spaanse verowering van die Mixteca was relatief maklik as gevolg van die samewerking wat die heersers aangebied het in ruil vir die behoud van voorregte.
Hierdie streek het relatiewe voorspoed tydens die onderkoning geniet as gevolg van die hoë waarde van die groot cochenille wat as kleurstof gebruik word.
Die verwestering of spaansisering van die Mixtecs, tesame met die verstuiving van hul gebied, het daartoe gelei dat hierdie volk 'n gemeenskapsidentiteit eerder as 'n etniese behoud het.
Die sogenaamde Mixtec-tale is taalkundige variëteite van Ottomaanse oorsprong. Historiese prosesse en die sterk migrasie-neiging van Mixtecs het hul tale na byna alle Mexikaanse state gebring.
Daar is drie Mixtec-tale wat verband hou met die Mixtec-geografiese ruimte: Coastal Mixtec, Low Mixtec en Upper Mixtec.
Tradisies en gebruike van die Mixtecs
Die belangrikste ekonomiese aktiwiteit van die Mixtecs is die landbou, wat hulle beoefen in klein erwe wat van geslag tot geslag oorgedra word.
Die geestelike tradisie van Mixtec het 'n animistiese komponent wat beweer dat alle mense, diere en lewelose dinge siele het.
Hul belangrikste feeste is die beskermheilige feeste waarin hulle hul verhouding met hul gesinne en lede van hul gemeenskap bevestig.
Die relatiewe armoede van hul lande het gelei tot beduidende migrasie na ander Mexikaanse streke en die Verenigde State.
5. Otomí mense
Daar is 668 duisend Otomi in Mexiko, wat die vyfde plek behaal onder die inheemse volke met die grootste bevolking. Hulle woon in 'n gefragmenteerde gebied in die deelstate Mexiko, Hidalgo, Querétaro, Michoacán, Guanajuato en Tlaxcala.
Daar word beraam dat 50% Otomí praat, hoewel die taalkundige diversifikasie die kommunikasie tussen sprekers uit verskillende state bemoeilik.
Hulle het tydens die verowering alliansies met Hernán Cortés gesluit, veral om hulself van die oorheersing van ander etniese groepe te bevry. Hulle is in die koloniale tyd deur die Franciskane geëvangeliseer.
Hulle kommunikeer in Otomí, wat saam met Spaans een van die 63 erkende inheemse tale in Mexiko is.
In werklikheid is Otomí 'n taalfamilie waarvan die aantal variante verander volgens die mening van spesialiste. Die algemene stam van almal is die proto-Otomí, wat nie 'n taal met 'n oorspronklike bron is nie, maar 'n hipotetiese taal wat gerekonstrueer is met historiese taalkundige tegnieke.
Tradisies en gebruike van die Otomi
Die Otomi-oefenrites vir die verbetering van gewasse en vier die Dag van die Dood, die feeste van Señor Santiago en ander datums op die Christelike kalender.
Die choreografiese tradisie word gelei deur die danse van Acatlaxquis, Santiagos, Moros, Matachines en Negritos.
Die Acatlaxquis-dans is een van die gewildste. Dit word opgevoer deur mans wat lang riete en riete dra soos fluite. Die hoofverhoog is die beskermfeest van die stad.
Onder die Otomi is dit aan die familie van die bruidegom om die bruid se hand aan te vra en te onderhandel voor sy familiegroep.
6. Totonacas
Die Totonac-beskawing het in die huidige state Veracruz en Puebla ontstaan gedurende die laat klassieke periode, ongeveer in die jaar 800 nC. Die keiserlike hoofstad en stedelike hoofstad daarvan was El Tajín, waarvan die argeologiese ruïnes wat tot 'n wêrelderfenisgebied verklaar is, piramides, tempels, geboue en howe vir die balspel bevat, wat die prag van die Totonac-kultuur illustreer.
Ander belangrike Totonac-sentrums was Papantla en Cempoala. In hierdie twee stede en in El Tajín het hulle bewyse gelaat van hul monumentale klei-argitektuur, hul uiteenlopende keramiek en hul beeldhoukuns uit klip.
Tans woon 412 000 inheemse mense van Totonac-oorsprong in Mexiko, wat in Veracruz en Puebla woon.
Die belangrikste godheid van die stad was die son aan wie hulle menseoffers gebring het. Hulle het ook die Godin van Corn aanbid, wat hulle as die vrou van die son beskou het, en haar diereoffers gegee omdat hulle geglo het dat sy menslike lyding verafsku.
Tradisies en gebruike van die Totonacs
The Rite of the Flyers, een van die bekendstes in Mexiko, is tydens die post-klassieke era in die Totonac-kultuur opgeneem en danksy hierdie volk het die seremonie in die Sierra Norte de Puebla oorleef.
Die tradisionele kostuum vir vroue is die quechquémetl, 'n lang, wye en geborduurde rok.
Hul tipiese huise het 'n enkele reghoekige kamer met 'n grasdak of palmdak waarin die hele gesin woon.
7. Tzotzil-mense
Die Tzotziles vorm 'n inheemse bevolking van Chiapas van 'n Maya-familie. Hulle word versprei in ongeveer 17 munisipaliteite van Chiapas, met San Cristóbal de las Casas as die belangrikste sentrum van lewe en aktiwiteit.
Sy invloedstreek kan verdeel word tussen die Hooglande van Chiapas, met bergagtige topografie en koue klimaat, en die onderste sone, minder ruig en met 'n tropiese klimaat.
Hulle noem hulself die "vlermuise iviniketik" of "ware mans" en is deel van een van die tien Amerikaanse groepe in Chiapas.
Tans woon 407 000 Tzotziles in Mexiko, byna almal in Chiapas, waar hulle die grootste inheemse bevolking is.
Hul taal behoort tot die Maya-sprekende familie en kom van Proto-Chol af. Die meeste inheemse mense het Spaans as tweede taal.
Die Tzotzil-taal word in sommige primêre en sekondêre skole in Chiapas onderrig.
Pous Fransiskus het in 2013 die vertaling van die gebede van die Katolieke liturgie in Tzotzil goedgekeur, insluitend die wat gebruik word tydens misse, troues, doop, bevestigings, belydenisse, ordenings en uiterste optrede.
Tradisies en gebruike van die Tzotziles
Die Tzotziles glo dat elke persoon twee siele het, 'n persoonlike persoon in die hart en bloed en 'n ander wat verband hou met 'n dierlike gees (coyote, jaguar, ocelot en ander). Wat met die dier gebeur, beïnvloed die individu.
Die Tzotziles eet nie skape nie, wat hulle as 'n heilige dier beskou. Die inheemse leiers is oor die algemeen ouderlinge wat bonatuurlike magte moet bewys.
Tradisionele vroulike klere is 'n huipil, indigo-gekleurde romp, katoenrooster en sjaal. Die mans dra 'n kortbroek, 'n hemp, 'n serp om die nek, 'n wolponcho en 'n hoed.
8. Tzeltales
Die Tzeltales is nog een van die inheemse volke van Mexiko van Maya-oorsprong. Hulle woon in die bergagtige streek Chiapas en tel 385 duisend individue, wat versprei word in gemeenskappe wat bestuur word deur die politieke stelsel van 'gebruike en gebruike', wat poog om hul organisasie en tradisies te respekteer. Hulle taal hou verband met Tzotzil en die twee is baie dieselfde.
Baie ouderlinge praat slegs Tzeltal, hoewel die meeste kinders in Spaans en moedertaal praat.
Die kosmologie van die Tzeltal-mense is gebaseer op die gemeenskap van liggaam, gees en gees, in wisselwerking met die wêreld, gemeenskap en die bonatuurlike. Siekte en swak gesondheid word toegeskryf aan wanaanpassings tussen hierdie komponente.
Genesing fokus op die herstel van die balans tussen liggaam, gees en gees, hand aan hand met sjamane, wat wanbalanse en slegte invloede met rituele teëwerk.
In hul gemeenskapsorganisasie het hulle burgemeesters, mayordomos, luitenante en rezadores, wat funksies en rituele toegeken het.
Tradisies en gebruike van die Tzeltals
Die Tzeltales het rituele, aanbiedinge en feeste, waarvan die belangrikste die beskermheer is.
Karnaval het ook 'n spesiale simboliek in sommige gemeenskappe soos Tenejapa en Oxchuc.
Die belangrikste figure van die feeste is die mayordomos en die konferensies.
Die tipiese kostuum vir Tzeltal-vroue is 'n huipil en 'n swart bloes, terwyl mans gewoonlik nie tradisionele klere dra nie.
Tzeltal-kunsvlyt bestaan hoofsaaklik uit tekstielstukke wat geweef en versier is met Maya-ontwerpe.
9. Mazahuas
Die geskiedenis van die Mexikaanse inheemse volke dui aan dat die Mazahuas ontstaan het uit die Nahua-migrasies teen die einde van die Postklassieke periode en uit die kulturele en rasse-samesmelting van Toltec-Chichimec-gemeenskappe.
Die Mazahua-bevolking van Mexiko bestaan uit ongeveer 327 duisend inheemse inwoners wat in die deelstate Mexiko en Michoacán woon, waar hulle die meeste Amerikaners is.
Die belangrikste historiese nedersetting was die Mexikaanse gemeente San Felipe del Progreso.
Alhoewel die presiese betekenis van die term "mazahua" nie bekend is nie, bevestig sommige spesialiste dat dit van Nahuatl kom en dat dit beteken: "waar daar takbokke is."
Die Mazahua-taal behoort tot die Ottomangue-familie en het twee variante, die westelike of jnatjo en die oostelike of jnatrjo.
Daar is ook 'n Mazahua-minderheid in Coahuila. In die stad Torreón woon 'n gemeenskap van ongeveer 900 inheemse mense wat bestaan uit Mazahuas wat gedurende die 20ste eeu noordwaarts geëmigreer het.
Mexiko, Michoacán en Coahuila is die state wat hierdie volk as hul eie etniese groep erken.
Tradisies en gebruike van die Mazahuas
Die mense van Mazahua het hul kulturele manifestasies soos wêreldbeskouing, rituele praktyke, taal, mondelinge tradisie, dans, musiek, klere en kunsvlyt behou.
Tradisioneel was die moedertaal die belangrikste kommunikasiemiddel, hoewel al hoe minder kinders dit praat.
Die ritusse en feeste het 'n organisasie waarin die hoofaanklaers die aanklaers, mayordomos en mayordomitos is. Hulle bou gewoonlik huise en verrig groot werk in dae wat 'faenas' genoem word waaraan die hele gemeenskap deelneem.
10. Mazatecos
Die Mazatecos is deel van 'n Mexikaanse etniese groep wat in die noorde van Oaxaca en in die suide van Puebla en Veracruz woon, wat bestaan uit ongeveer 306 duisend inheemse mense.
Hulle het wêreldwyd bekend geword danksy María Sabina (1894-1985), 'n Indiër uit Mazatec wat internasionale bekendheid verwerf het vir die oop, seremoniële en genesende gebruik van hallusinogene sampioene.
Sy tradisionele terroir was die Sierra Mazateca in Oaxaca, verdeel in Mazateca Alta en Mazateca baja, die eerste koue en gematigde en die tweede, warmer.
Gedurende die periode 1953-1957 het die konstruksie van die Miguel Alemán-dam die habitat van die Mazatecs drasties aangepas en die migrasie van tienduisende inheemse mense veroorsaak.
Alhoewel die Mazatec-tale nou verwant is, vorm dit nie 'n taaleenheid nie. Die mees gesproke variant is die Mazatec van Huautla de Jiménez, Oaxacan Magic Town en die geboorteplek van María Sabina.
Hierdie bevolking is een van die belangrikste Mexikaanse bestemmings vir psigedeliese toerisme, wat bestaan uit reisigers wat belangstel om meer te wete te kom oor nuwe hallusinogene ervarings.
Tradisies en gebruike van die Mazatecs
Die belangrikste kulturele kenmerke van die Mazatecs is hul tradisionele medisyne en hul seremoniële gebruike wat verband hou met die verbruik van psigo-sampioene.
Die belangrikste ekonomiese aktiwiteite daarvan is visvang en landbou, veral suikerriet en koffie.
Die rituele en vieringe hou verband met die Christelike en landboukalenders waarin die saai- en oesdatums en die reënversoeke opval.
'N Terapeutiese ritueel is die verbruik van hallusinogene sampioene om in 'n beswyming te tree en sodoende persoonlike en groepskonflikte op te los.
11. Huastecos
Die Huastecos stam af van die Maya's en bewoon La Huasteca, 'n wye streek wat die noorde van Veracruz, die suide van Tamaulipas en gebiede San Luis Potosí en Hidalgo en in mindere mate Puebla, Guanajuato en Querétaro omvat.
Die Huasteca word gewoonlik met die staat geïdentifiseer, gepraat van Huasteca Veracruzana, Huasteca Potosina, ensovoorts.
Huasteco of Tenex is 'n Maya-taal en die enigste nie-uitgestorwe taal van die Huastecan-tak, nadat dit die verdwyning van die Chicomuselteco-taal in Chiapas in die 1980's bevestig het.
Dit is ook die enigste Maya-taal wat buite die tradisionele historiese ruimte van die Maya's gepraat word, wat bestaan uit die Yucatan-skiereiland, Guatemala, Belize en El Salvador.
Die uitgestrekte gebied van La Huasteca toon 'n groot ekologiese verskeidenheid met kuste, riviere, berge en vlaktes. Die Huastecos het egter altyd 'n warm klimaat verkies, want hulle leef gewoonlik onder 1000 meter bo seespieël. Die basis van sy ekonomie en voedsel is koring.
Daar is tans 227,000 Huastec-Indiane in Mexiko.
Tradisies en gebruike van die Huastecos
Hierdie stad staan bekend onder die huapango of son huasteco, 'n musikale genre onder die gewildste in Mexiko. Dit sluit in sang en zapateado.
Van die Huasteca-choreografieë val die dans van die vermomdes wat tydens die Candelaria-feeste gedans word en die dans van die meko's, tipies van Carnival, op.
Die tipiese kostuum van die Huastecas is 'n pánuco op 'n gewone bloes en 'n wye en lang rok, met die oorheersing van wit in al die stukke, 'n kenmerkende kenmerk in die klere van die streek van die Golf van Mexiko.
12. Choles
Die Choles vorm 'n inheemse bevolking van Maya-oorsprong wat in die Mexikaanse state Chiapas, Tabasco en Campeche en in Guatemala woon. Hulle noem die buitelander of vreemdeling 'kaxlan', of hy nou 'n encomendero, grondeienaar, boer, evangeliseerder, skelm of lid van die regering is, 'n woord wat beteken 'behoort nie tot die gemeenskap nie'.
Sy wêreldbeeld draai om mielies, 'n heilige voedsel wat deur die gode gegee word. Hulle beskou hulleself as 'mans wat uit koring geskep is'.
Hulle praat die Chol-taal, 'n Maya-taal met twee dialekte, die Chol of Tila en die Chol van Tumbalá, wat albei verband hou met munisipaliteite in Chiapas. Dit is 'n taal wat baie ooreenstem met die klassieke Maya.
Die numeriese stelsel daarvan is klein soos gewoonlik in die Meso-Amerikaanse inheemse volke, waarvan die verwysing vir die nommer die 20 vingers van die menslike liggaam was.
Hulle leef van vee, varkboerdery en landbou, verbou koring, bone, suikerriet, koffie en sesam.
Die natuurlike omgewing bestaan uit magtige riviere wat pragtige watervalle vorm soos Agua Azul en Misol-Ha. Daar is 221 duisend kole in Mexiko.
Tradisies en gebruike van die Choles
Die Choles heg groot belang aan die huwelik en is geneig om tussen familielede te trou, daarom is hulle 'n volk met 'n hoë vlak van inteling.
Mans is besig met landbou- en veebedrywighede, terwyl vroue vrugte, groente en kruie in klein familietuine oes.
Die belangrikste feeste daarvan hou verband met die landboukalender in 'n mengsel met Christelike oortuigings. Mielies het 'n oorweldigende posisie.
Die voorbereiding van die land vier die dood van die koringgod, terwyl die oes die opstanding van die voedselgod is.
13. Purepechas
Hierdie Mexikaanse Amerikaners bestaan uit 203 duisend inheemse mense wat in die Tarasca- of Purépecha-plato, in die deelstaat Michoacán, woon. In Nahuatl het hulle bekend gestaan as Michoacanos of Michoacas en hul habitat het uitgebrei tot Guanajuato en Guerrero.
Die huidige gemeenskappe sluit 22 Michoacan-munisipaliteite in, en trekstrome het ondernemings in Guerrero, Guanajuato, Jalisco, die staat Mexiko, Colima, Mexiko-stad en selfs die Verenigde State geskep.
Hulle het 'n politeïstiese godsdiens beoefen gedurende die pre-Spaanse tyd waarin 'n manlike kreatiewe beginsel, 'n vroulike en 'n boodskapper of 'goddelike asem' bestaan, 'n trilogie wat verband hou met die vader, moeder en seun.
Die simbool van die manlike kreatiewe beginsel was die son, die maan het die vroulike kreatiewe beginsel en Venus, die boodskapper.
Tradisies en gebruike van die Purépechas
Die Purépecha het 'n vlag gevorm deur vier kwadrante pers, hemelblou, geel en groen, met 'n obsidiaanse figuur in die middel wat die songod voorstel.
Die pers simboliseer die Ciénaga de Zacapu-streek, die blou die meerstreek, die geel die Cañada-streek en die groen die bergwoude.
Een van hul belangrikste feeste is die Nag van die dooies, waarin hulle die lewens van hul voorouers vier en die goeie tye aan hul sy onthou.
Een van sy musikale manifestasies is die pirekua, 'n balletliedjie met 'n sentimentele en nostalgiese toon.
14. Chinantecs
Die Chinantecas of Chinantecos woon in 'n gebied van Chiapas, bekend as Chinantla, 'n sosio-kulturele en geografiese streek in die noorde van die staat wat 14 munisipaliteite insluit. Sy bevolking beloop 201.000 inheemse Mexikane.
Die taal is van Ottomaanse oorsprong en bestaan uit 14 variante, 'n nie-presiese getal, want dit hang af van die gebruikte taalkriteria.
Die Chinantec-taal het 'n VOS-struktuur (werkwoord - voorwerp - onderwerp) en die aantal tone wissel van dialekt tot dialoog.
Die oorsprong van die Chinantecs is onbekend, en daar word geglo dat hulle vanaf die Tehuacán-vallei na hul huidige ligging migreer het.
80% van die bevolking is uitgeroei deur siektes wat deur die Spanjaarde gedra is, en die verowering het die res gedwing om na die hooglande te migreer. Gedurende die kolonie het die Chinantla-streek ekonomiese belang gehad as gevolg van die cochenille en katoen.
Tradisies en gebruike van die Chinantecs
Die klipsop of sous, 'n eksotiese Mexikaanse voorbereiding waarin kos gekook word deur kontak met gloeiende klippe, is van Chinantec-oorsprong.
Volgens die tradisie van hierdie inheemse volk word die sop deur mans voorberei en slegs met klippe wat deur die ouderlinge gekies is. Dit word in kalbasse gemaak en nie in metaal- of keramiekpotte nie.
Chinantec-vroue dra kleurvolle geborduurde rokke met sierlike, ronde halslyne. Die belangrikste feeste is die bestuursvakansie, Karnaval en die Nuwejaar.
15. Mengsels
Die mengsels vorm 'n ander Mexikaanse inheemse bevolking wat hulle in Oaxaca gevestig het. Daar is ongeveer 169 duisend inheemse inwoners wat in die Sierra Mixe, die Oaxacan-bergreeks van die Sierra Madre del Sur, woon.
Hulle praat Mixe, 'n taal wat tot die Mixe-Zoquean-familie behoort. Daar is 5 variante of dialekte wat verband hou met geografie: Northern Mixe Alto, Southern Mixe Alto, Middle Eastern Mixe, Midwest Mixe en Low Mixe. Sommige taalkundiges voeg 'n latere Mixe toe wat in gemeenskappe van die Totontepec-munisipaliteit gepraat word.
Die meeste Mixe-gemeenskappe is van agrariese organisasies en werk onafhanklik van mekaar in gebiede wat gemeenskaplik besit word.
In die gemeente San Juan Guichicovi is die lande buitengewoon ejidos en in die munisipaliteite San Juan Cotzocón en San Juan Mazatlán bestaan die twee vorme van verblyfreg (gemeenskaplike eiendom en ejidos).
Tradisies en gebruike van die mengsels
Die Mixes gebruik steeds die huis-tot-huis bemarkingstelsel en verkoop of verhandel voedselprodukte of klere vir ander goed soos koffie, 'n ruilstelsel wat saam met dorpsmarkte werk.
Mans dra die grootste las in die hantering van vee, jag, visvang en landbou, met vroue wat help met die onkruid, oes en opberging. Hulle sorg ook vir die kinders en die kos.
Die Mixes glo dat die geeste van die dooies in hul omgewing bly woon en rituele tydens begrafnisse uitvoer, sodat dit nie die lewendes skade berokken nie.
16. Tlapanecos
Met 141 duisend individue beklee die Tlapanecos die 16de plek onder die inheemse volke in Mexiko.
Die term "Tlapaneco" is van Nahua-oorsprong en beteken "wie het 'n vuil gesig", 'n pejoratiewe betekenis wat hierdie inheemse mense probeer verander het vir die woord Me'phaa, wat uitdrukking gee "die een wat 'n inwoner van Tlapa is." Hulle woon in die middel-suide van die staat Guerrero.
Die Tlapaneco-taal het Ottomaanse wortels en was lank nie geklassifiseer nie. Later is dit geassimileer met die Subtiaba-taal, nou uitgesterf en later opgeneem in die Ottomaanse familie.
Daar is 8 idiomatiese variante wat tonaal is, wat beteken dat die woord die betekenis daarvan verander volgens die toon waarmee dit uitgespreek word. Die nommering is groot.
Die basis van hul dieet is mielies, bone, stampmielies, piesangs en rissies, met hibiskuswater as die belangrikste drankie. In koffiegebiede is die aftreksel 'n tradisionele drankie.
Tradisies en gebruike van die Tlapanecos
Die klere van die Tlapanecos word beïnvloed deur hul bure van Mixtec en Nahua. Tipiese vroulike klere bestaan uit 'n blou wolbaadjie, 'n wit bloes met gekleurde drade op die nek en 'n kleurvolle romp.
Die belangrikste kunsvlyt wissel van gemeenskap tot gemeenskap en sluit lamswol-tekstiele, geweefde palmhoede en kleigrille in.
17. Tarahumara
Die Tarahumara is 'n inheemse Meksikaanse etniese groep wat bestaan uit 122,000 inheemse mense wat in die Sierra Madre Occidental, in Chihuahua en dele van Sonora en Durango, woon. Hulle noem hulself verkieslik rarámuris, wat 'diegene met ligte voete' beteken, 'n naam wat hul onvermoeide vermoë om lang afstande te hardloop, eerbiedig.
Die habitat op hoë hoogte in die Sierra Tarahumara bevat van die indrukwekkendste afgronde in Mexiko, soos die Copper-, Batopilas- en Urique-klowe. Daar word geglo dat hulle deur die Straat van Bering gekom het en dat die oudste menslike teenwoordigheid in die siera op 15 000 jaar gelede gedateer is.
Hul taal behoort tot die familie Yuto-Nahua met 5 dialekte volgens geografiese ligging: sentraal Tarahumara, laagland, noord, suidoos en suidwes. Hulle woon in houthutte en grotte en slaap op palette of op 'n dier wat op die grond lê.
Tradisies en gebruike van die Tarahumara
Rarajipari is 'n spel waarin die Tarahumara 'n houtbal skop en jaag vir afstande wat 60 km kan oorskry. Die vroulike ekwivalent van rajipari is rowena, waarin vroue met oorhangers speel.
Die tutugúri is 'n rarámuri-dans by wyse van danksegging, om beswerings af te weer en siektes en terugslae te vermy.
Die seremoniële en sosiale drank van die Tarahumara is tesguino, 'n soort mieliebier.
18. Mays
Die Mexikaanse Mayo-mense is in die Mayo-vallei (Sonora) en die Fuerte-vallei (Sinaloa), in 'n kusgebied tussen die Mayo- en Fuerte-riviere.
Die naam "Mei" beteken "die inwoners van die rivieroewer" en die bevolking is 93 duisend inheemse mense.
Soos met ander etniese groepe, is die naam wat vir die stad opgelê is, nie die naam wat die inheemse bevolking verkies nie. Die Mays noem hulself "yoremes", wat beteken "die mense wat tradisie respekteer."
Hulle taal is Yorem Nokki, van Uto-Asteekse oorsprong, baie soortgelyk aan Yaqui, wat nasionaal erken word as 'n inheemse taal.
Die belangrikste feeste daarvan is die vastyd en die heilige week, wat aangebied word met al die voorvalle rondom die passie van Christus.
Die Yoreme-mense het 'n vlag wat ontwerp is deur 'n inheemse jong man wie se naam onbekend is, wat bestaan uit 'n swart hert in 'n springposisie omring deur sterre op 'n oranje agtergrond.
Tradisies en gebruike van die Mays
Een van die Maya-mites vertel dat God goud vir die Yori's geskep het en vir die Yoremes gewerk het.
Die danse van die Mei-mense verteenwoordig die diere en hul offers om die mens lewe te gee. Dit vorm allegorieë oor die vrye mens in die natuur.
Sy tradisionele medisyne is gebaseer op die voorskryf van natuurlike middels deur genesers en die gebruik van amulette, in 'n mengsel van towery met Christelike geloof.
19. Zoques
Die Zoque-inwoners woon in 3 gebiede van die staat Chiapas (Sierra, Central Depression en Vertiente del Golfo) en in dele van Oaxaca en Tabasco. Sy bevolking beloop 87.000 inheemse mense, wat glo afstammelinge is van Olmeke wat na Chiapas en Oaxaca geëmigreer het. Die Spaanse oorwinnaars het hulle onderwerp in hul gevolge en hulle met hul siektes afgetakel.
Die Zoque-taal behoort tot die Mixe-Zoquean-taalfamilie. Die woordeskat en intonasie wissel effens volgens die omgewing en die gemeenskap. Hul bestaan is landbou en die grootmaak van varke en pluimvee. Die belangrikste gewasse is mielies, bone, rissies, pampoen, kakao, koffie, piesang, peper, mamey en koejawel.
Die zoques assosieer die son met Jesus Christus. Hulle is baie bygelowig en as hulle op die grond val, neem hulle aan dat dit was omdat die 'eienaar van die land' hul siel wil oorneem.
Die Christelike begrip van die duiwel word deur die Zoques geassimileer met verskillende diere wat die gees van die bose beliggaam.
Tradisies en gebruike van die zoques
Cuentan con una variada y vistosa gama de artesanías que incluye alfarería, cestería, marquetería, mueblería y otros objetos de madera.
Una de sus expresiones artísticas más hermosas es la danza de la pesca de las sardinas, originaria de la localidad tabasqueña de Tapijulapa.
El platillo icónico de los zoques es el putzatzé, un caldo espeso a base de vísceras de res, maíz y chiles, popular en las fiestas del Rosario, la Candelaria y Santa Teresa.
20. Chontales de Tabasco
Son un pueblo nativo tabasqueño formado por 80 mil indígenas de origen maya, que viven en los municipios de Nacajuca, Centla, Jalpa de Méndez, Macuspana y Centro.
Los mexicas llamaban “chontal” (“extranjero”) a todos los demás pueblos, por lo que el nombre de la etnia proviene del náhuatl.
Los chontales de Tabasco se autodenominan “hombres verdaderos” (“yoko yinikob”) y “mujeres verdaderas” (“yoko ixikob”). Su idioma (yokot’an) se traduce como “la lengua verdadera”, uno de la familia mayense perteneciente a la sub-familia de lenguas cholanas, de la que forman parte también el chol y el chortí.
Los chontales de Tabasco son firmes creyentes de los duendes, a los que llaman “yumkap”, que significa, “dueño de la tierra”, “diablillos” que cautivan especialmente a los niños a los que hacen perder el camino y extraviarse.
Tradiciones y costumbres de los chontales de Tabasco
Con la evangelización cristiana durante la conquista y la época colonial muchos pueblos prehispánicos americanos fusionaron sus deidades con las principales figuras del cristianismo.
Para los chontales, Ix Bolom es una diosa prehispánica que vive en el centro del océano ejerciendo como dueña de los espíritus y de los animales. Con el sincretismo religioso, Ix Bolom fue asociada a la Virgen María.
Los chontales son muy aficionados al pozol, original y refrescante bebida prehispánica a base de cacao y maíz.
El tambor y el sombrero chontal son dos de las artesanías más apreciadas de este pueblo indígena mexicano.
21. Popolucas
Los 63 mil indígenas popolucas mexicanos habitan en el Istmo de Tehuantepec, entre los estados de Veracruz y Oaxaca. El término “popoluca” es confuso e incluso, peyorativo, ya que fue aplicado por los aztecas de modo parecido a la palabra “bárbaro” en Europa en tiempos de griegos y romanos.
Los popolucas hablan una lengua mixe-zoqueana y al igual que los mixes, provienen de los olmecas. Aunque comparten el idioma, estos indígenas no manifiestan una particular identidad étnica.
Se distinguen dos dialectos, el popoluca de Texistepec, también llamado zoque de Texistepec y el popoluca de Sayula de Alemán y Oluta.
Obtienen el sustento de los animales domésticos y de la agricultura cultivando maíz, calabaza, frijol, jitomate, piña, camote, chayote, café y frutas.
Su religión es una mezcla de creencias ancestrales. Creen en espíritus dañinos que viven en sitios específicos y pueden causar la muerte. Los brujos y los curanderos forman parte de la cotidianidad.
Tradiciones y costumbres de los popolucas
La mujer da a luz acuclillada con la ayuda de su marido y la partera. Son severos con los niños de mal comportamiento castigándolos al hacerlos respirar el humo de chiles quemados.
Sus principales artesanías son cerámicas, tejidos de palmas, faldas de algodón, canastas y cunas colgantes.
Las mujeres visten típicamente una blusa de manta de cuello redondo o cuadrado y una falda de abrigo. Los hombres llevan pantalón y camisa de muselina. Calzan huaraches o van descalzos.
22. Chatinos
Los más de 60 mil indígenas chatinos de México habitan en el suroeste de Oaxaca, cerca de la costa. Son muy próximos a los zapotecas en cultura y lengua.
El chatino o cha’cña es una lengua zapotecana de la familia otomangue de la que se distinguen varios dialectos, entre estos, chatino de Zenzontepec, chatino de Tataltepec y chatino del este.
El pueblo chatino se dedica a la agricultura de manera autónoma o como trabajadores en las plantaciones de café y otros rubros.
La mayoría de las comunidades chatinas cuentan con servicios públicos, incluyendo institutos educativos bilingües.
Su organización política se basa en cargos civiles y religiosos. La máxima autoridad es un consejo de ancianos y creen en el Santo Padre Dios, la Santa Madre Tierra, la Santa Abuela, la Santa Madre Luna y en los dioses del viento; también en el agua, la lluvia, el fuego y la montaña.
Tradiciones y costumbres de los chatinos
Una de sus celebraciones más importantes es la del Día de Muertos, cuando y según sus creencias, las almas de los fallecidos retornan a la vida.
Caramelos, frutas, moles, tamales, velas, cráneos y esqueletos, forman parte de la variopinta gama de cosas utilizadas en la festividad.
En la vestimenta de la mujer predominan las blusas multicolores bordadas con adornos de ganchillo y las faldas largas. Las piezas de los hombres son principalmente de algodón blanco.
La danza y la música son artes importantes en la cultura y forman parte de sus ceremonias. Los instrumentos musicales tradicionales son flautas, tambores y cascabeles.
23. Amuzgos
Los amuzgos integran un grupo étnico de 58 mil indígenas que viven en la zona montañosa de Guerrero y Oaxaca.
“Amuzgo” quiere decir “lugar donde hay dulces” y la lengua del mismo nombre es de origen otomangue. Un alto porcentaje de indígenas habla solo la lengua nativa, el resto es bilingüe.
Viven de la pesca, agricultura de subsistencia y de la elaboración de artesanías como cerámicas, tejidos y bordados. Son conocidos por sus complejos diseños artesanales en los que representan figuras geométricas y animales pequeños.
Practican ritos precolombinos relacionados con la siembra, el éxito de la cosecha y la protección de ríos, montañas, cuevas y otras formaciones naturales.
Las casas en los pueblos suelen ser rectangulares con paredes de adobe, mientras que en las aldeas son circulares con paredes de barro y techos de palma.
En las paredes cuelgan los utensilios de cocina y las herramientas de trabajo. Las comunidades más rurales carecen de electricidad, agua potable y servicios de drenaje.
Tradiciones y costumbres de los amuzgos
Las expresiones musicales varían de un enclave a otro, destacando el sonecillo de tierra caliente, el fandango y el pan de jarabe.
Entre las danzas sobresalen los tlacololeros, los viejitos, los tecuanes, los manueles y los doce pares de Francia.
Las mujeres visten huipiles y faldas de percal decoradas con tiras de friso en colores brillantes y contrastantes, como turquesa sobre amarillo y rosa o verde sobre azul.
La base social de los amuzgos es la familia (nuclear y extendida). Es frecuente que la mano de la novia sea solicitada por un intermediario de prestigio. La edad usual de casamiento es de 17 y 15 años para varones y hembras, respetivamente.
24. Tojolabales
Hay unos 55 mil indígenas tojolabales en México que viven en Chiapas, cerca de la frontera con Guatemala. Su principal asentamiento es la ciudad de Comitán de Domínguez, donde constituyen la población mayoritaria.
Su lengua es mayense y “tojolabal” significa, “palabra que se escucha sin engaños” o “discurso recto”. Por tanto, los tojolabales se llaman a sí mismos “hombres de palabra recta”. Tienen varios discursos o maneras de comunicarse que incluyen el habla cotidiana, el silbido, el habla grande y la sagrada habla.
Su entorno natural es la Selva Lacandona que cuenta con fincas privadas en los valles fértiles, mientras que la mayoría de las aldeas indígenas se sitúan en áreas montañosas y rocosas de menor productividad agrícola. La escasez de tierras cultivables ha alimentado la conflictividad social en la zona.
Tradiciones y costumbres de los tojolabales
Uno de sus ritos fundamentales es el del equilibrio personal, en el que los individuos realizan un ceremonial privado con la ayuda de un hechicero para restaurar su armonía interior.
Tanto hombres como mujeres usan vestimentas de colores brillantes, aunque la ropa femenina es más vistosa y con mayor cantidad de accesorios.
La ropa occidental como las camisas con botones ya son frecuentes en la vestimenta, aunque muchos indígenas siguen rechazando el calzado y prefieren trabajar y andar descalzos.
La religión y las creencias son componentes importantes de la vida cotidiana de los tojolabales. Los hechiceros se especializan en dos campos: curación y brujería. Los curanderos prueban la sangre de la persona enferma para ver si la dolencia es una enfermedad corporal o un castigo de Dios.
25. Huicholes
Los huicholes o wixárikas son un pueblo nativo mexicano que habita en la Sierra Madre Occidental en el estado de Nayarit y áreas serranas de Jalisco, Zacatecas, San Luis Potosí y Durango.
El nombre “huichol” es la españolización de una voz náhuatl, mientras que el término “wixárika” es del idioma nativo que significa “la gente”.
El idioma de los huicholes, llamado “wixaritari”, pertenece al grupo de lenguas uto-aztecas y está emparentado con el grupo nahua o aztecoide.
La religiosidad tradicional de los huicholes incluye el uso del peyote, un cactus alucinógeno que crece en esa parte de la sierra.
Su religión es una mezcla de creencias animistas y nativistas, con fuerte arraigo precolombino y relativamente poca influencia del catolicismo.
Tienen 4 deidades mayores: el maíz, el ciervo, el águila y el peyote, a las que consideran descendientes del sol.
Su principal centro religioso es el monte Quemado (San Luis Potosí) dividido en dos lados, uno para los hombres y otro para las mujeres.
Tradiciones y costumbres de los huicholes
El arte huichol es uno de los más famosos de México, especialmente por sus bellos cuadros de estambre. Los diseños huicholes son de fama mundial y tienen significados tanto culturales como religiosos.
Las mujeres huicholes visten un traje típico sencillo con una blusa corta color amapola, enaguas (manto floreado que cubre la cabeza) y collares de chaquira. Los hombres usan pantalón y camisa de manta blanca con bordados de algodón, capa y sombrero de palma con bolas de estambre o adornos de chaquira.
26. Tepehuanes
Los tepehuanes o tepehuanos son uno de los muchos pueblos indígenas de México que en su religión mezclan el cristianismo con elementos nativos prehispánicos.
Hay 2 grandes ramas de esta etnia de 38 mil indígenas; los tepehuanes del norte, que viven en Chihuahua y los del sur, asentados en Durango, Jalisco y Nayarit. Ambos grupos hablan una lengua muy parecida perteneciente a la familia lingüística uto-azteca.
Los del norte siguen con más apego las tradiciones cristianas, mientras que en todas las comunidades las figuras católicas (Dios, Jesús, la Virgen y el santoral) se mezclan con otros entes divinos como el espíritu de la montaña, el dios del ciervo y la estrella de la mañana.
En los dos pueblos, el chamán ejerce la función de guía espiritual dirigiendo los ritos sagrados y las fiestas religiosas.
La dieta de los tepehuanes se basa en la caza, pesca y agricultura. Cazan venados, armadillos y conejos; pescan bagres, truchas de río y camarones; y cosechan frijoles, maíz, papas y jitomates. De los animales domésticos obtienen leche, queso y huevos.
Tradiciones y costumbres de los tepehuanes
Los tepehuanes del norte construyen sus casas con ayuda de toda la comunidad, recibiendo solo la comida y las bebidas. Las tesguinadas son habituales en estos trabajos grupales.
Los tepehuanes del sur celebran a principios de octubre el festival del elote tierno, una ceremonia no cristiana para agradecer el éxito de la cosecha.
Visten usualmente ropa comercial y el traje típico en ocasiones especiales. La vestimenta tradicional de la mujer consta de falda, blusa y mandil de satén en piezas muy coloridas y decoradas con encajes y listones. También llevan un rebozo negro y calzan huaraches.
Los hombres usan calzón y camisa manga larga de tela de manta, pañuelo atado al cuello, sombrero de palma de ala ancha y huaraches.
27. Triquis
El pueblo triqui vive en el noroeste de Oaxaca, formando un atípico enclave cultural de 29 mil indígenas en medio de un amplio territorio mixteco. Su lengua pertenece a la familia mixtecana, que a su vez forma parte de la gran familia lingüística otomangue.
Se conocen 4 dialectos triquis hablados en los 4 asentamientos principales (San Juan Copala, San Martín Itunyoso, San Andrés Chicahuaxtla y Santo Domingo del Estado).
Fueron evangelizados por los dominicos y son esencialmente católicos, aunque conservan tradiciones religiosas no cristianas como la veneración de la naturaleza, los astros y los fenómenos astronómicos.
Festejan a los santos católicos patronos que generalmente le dan nombre a las localidades, así como el Carnaval cuando exhiben sus danzas típicas.
Una fiesta pagana que está siendo rescatada en Santo Domingo del Estado es la del Dios Rayo, celebrada el 25 de abril en la Cueva del Rayo donde creen que vive la deidad.
Tradiciones y costumbres de los triquis
Uno de los principales símbolos de la cultura triqui son los huipiles rojos tejidos con gran destreza por las indígenas, actividad enseñada a las niñas desde corta edad. Otras artesanías son alfarería, sombreros, petates y tenates.
La pieza de vestir infaltable en la mujer triqui es su huipil rojo hecho en telar de cintura. La música triqui es ejecutada con guitarra y violín, aunque en San Juan Copala incorporan tambor y un instrumento de viento parecido a una flauta de pan.
28. Coras
Los coras son 25 mil indígenas mexicanos concentrados en el municipio El Nayar, al este de Nayarit, aunque también hay comunidades en Jalisco. Se autodenominan “nayeeri”, voz de la que proviene el nombre del estado. Hablan el idioma nayeri emparentado con el huichol y de forma lejana con el náhuatl.
Es común que entre sí se comuniquen en su lengua, aunque también emplean un dialecto formado por nayeri, español moderno y español antiguo. Su religión mezcla cristianismo con creencias prehispánicas. Tayau representa al sol, que a mediodía se sienta en una silla de oro a fumar su pipa, cuyo humo son las nubes.
Viven de la agricultura y de la crianza de animales. Los rubros más sembrados son maíz, frijol, melón, calabaza, sandía, cacahuate, caña de azúcar, pepino, jitomates, chiles y nabo mexicano (jícama). Crían vacas, ovejas, cabras, puercos, caballos, mulas y aves de corral.
Tradiciones y costumbres de los coras
Mantienen una relación estrecha con la naturaleza y consideran que su territorio, de cerca de 120 mil hectáreas, es sagrado. Varias de sus fiestas persiguen que los dioses, espíritus, animales y plantas, renazcan y renueven el ciclo vital.
Producen algunas artesanías como morrales de lana, fibras sintéticas y algodón, sombreros de yute y huaraches de cuero con suelas de neumáticos.
La vestimenta es muy sencilla. Las mujeres usan falda y blusa, mientras que los hombres visten calzón de manta, camisa, sombrero y huaraches.
29. Etnia Mam
Los mames son un pueblo indígena de origen maya que habita en Chiapas y Guatemala. En México, su población asciende a 24 mil indígenas que durante la época prehispánica formaron un señorío de límites y organización no precisada, que tuvo a Zaculeu, en el altiplano occidental de Guatemala, como capital.
Opusieron gran resistencia a los conquistadores españoles, aunque finalmente fueron sitiados y doblegados por Gonzalo de Alvarado. Hablan la lengua mam, de entronque maya, el tercero más usado actualmente entre los idiomas de familia maya, ya que es hablado por 500 mil indígenas guatemaltecos.
Su religión incluye elementos cristianos y creencias ancestrales. Celebran a sus santos católicos y realizan ceremonias como la de la lluvia.
La principal figura sacerdotal es el chiman (abuelo) que ejerce de intermediario entre la población seglar y el mundo sobrenatural. Son sacerdotes y adivinos, pero no brujos.
Tradiciones y costumbres de los mames
La mayor parte de la población activa trabaja en la crianza de animales domésticos y en la agricultura, sembrando y cosechando maíz, frijol, chilacayote y papas.
Otras ocupaciones importantes son los músicos marimbistas que animan el consumo de licor en los estancos, los mueleros (extractores de muelas), los rezadores y los castradores de animales.
Las mujeres visten una blusa llamada costurina o una camisa de manga corta. Los vestidos elegantes suelen ser de color amarillo con franjas rojas. El traje típico masculino es calzón de manta, camisa, faja y pañuelo rojo, sombrero de palma y huaraches.
30. Yaquis
Son indígenas de Sonora que se asentaron en las riberas del río Yaqui. Actualmente suman unos 23 mil que viven en su zona tradicional y formando colonias en las ciudades sonorenses.
La Matanza, Sarmiento y El Coloso, son asentamientos de la ciudad de Hermosillo conocidos como los “barrios yaquis”.
Hablan la lengua yaqui o yoem noki, de la familia uto-azteca, tan parecida al idioma mayo que tienen un 90 % de mutua inteligibilidad.
Sus escuelas primarias y secundarias son bilingües (yaqui/español). Crían ganado, pescan (especialmente en Puerto Lobos) y cultivan la tierra, principalmente trigo, soya, alfalfa, cártamo, hortalizas y forrajes.
Fueron evangelizados por los jesuitas y son esencialmente católicos, realizando sus ritos en latín. Su principal festividad religiosa es la Cuaresma en la que escenifican la Pasión de Cristo incluyendo a intérpretes que encarnan a Cristo, Poncio Pilatos, los fariseos y los romanos, representación con música de flautas y tambores.
Tradiciones y costumbres de los yaquis
Las danzas forman parte de las tradiciones más antiguas del pueblo yaqui. En la danza de la pascola tres hombres bailan con el torso descubierto mientras suenan unos cascarones de orugas secas sujetos a sus piernas. El baile es acompañado con música de arpa, violín e instrumentos de percusión.
La danza del venado es una representación de la cacería del animal acompañada con música de arpa y violín. La danza de pajkolas usualmente precede a la del venado y su música se ejecuta con tambor y una flauta típica yaqui.
Pueblos indígenas de México mapa
Características de los pueblos indígenas de México
En México hay 56 grupos étnicos que agrupan una población de aproximadamente 15 millones de indígenas.
La diversificación lingüística es una de las características más notorias de los amerindios mexicanos, distinguiéndose más de 100 lenguas, aunque este número varía con los criterios de clasificación utilizados.
Parte importante de esta población son los pueblos indígenas mayas, herederos de una de las civilizaciones nativas americanas más fascinantes.
Pueblos indígenas mexicanos
Pueblos indígenas definición: son los que presentan una identidad étnica basada en su origen, historia, lengua, cultura, instituciones y tradiciones. Pueden ser definidos como pueblos autóctonos que provienen de las sociedades originales de un país o territorio.
Pueblos indígenas de México pdf: el siguiente documento pdf, obra de Federico Navarrete Linares, editada por la Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas, contiene valiosa información sobre la historia y actualidad de los pueblos indígenas mexicanos.
Esperamos que te haya gustado este artículo sobre los pueblos indígenas de México. Te invitamos a compartirlo con tus amigas y amigos de las redes sociales.
